Wat is Overdracht?

Overdracht betekent dat je gevoelens, verwachtingen of overtuigingen uit het verleden projecteert op iemand in het heden. Je reageert dan niet op de ander zoals hij of zij werkelijk is, maar op een beeld dat verbonden is met oude ervaringen.

Een voorbeeld:

• Een cliënt ervaart zijn coach als streng en kritisch, terwijl die feitelijk rustig en open vragen stelt. Wat er gebeurt, is dat de cliënt oude ervaringen met bijvoorbeeld een autoritaire ouder projecteert.

• Of in een relatie: je partner reageert wat afstandelijk en je voelt direct angst en paniek opkomen alsof je weer dat kind bent dat ooit werd afgewezen.

Wat is Tegenoverdracht?

Tegenoverdracht is de (vaak onbewuste) reactie die bij de ander ontstaat. Als coach of begeleider kun je bijvoorbeeld ineens een sterke drang voelen om iemand te redden, of juist irritatie ervaren die eigenlijk niet van jou is.

Een Voorbeeld:

• Een cliënt stelt zich afhankelijk op. Jij merkt dat je de neiging krijgt om extra hard te werken, bijna alsof je hun ouder of redder moet zijn.

• In een vriendschap voel je plots onverklaarbare boosheid of schuld. Dit is vaak een teken dat er iets van je eigen verhaal wordt aangeraakt.

Wanneer overdracht en tegenoverdracht spelen, belanden we vaak ongemerkt in de dramadriehoek. Dit model beschrijft drie onbewuste rollen die we kunnen aannemen. De rollen van Redder, Slachtoffer en/of Aanklager.
Onder aan de Blog werk ik de dramadriehoek verder uit voor wie er in geintresseerd is.

Wat is de waarde voor je om je hier bewust van te zijn?

Wanneer we niet bewust zijn van overdracht en tegenoverdracht kunnen ze leiden tot misverstanden, verwijdering of zelfs beschadiging. Maar wanneer we ze wél herkennen, ontstaat er een enorme kans: we krijgen zicht op oude patronen die nog spelen, en kunnen kiezen om er anders mee om te gaan. 

Overdracht en tegenoverdracht zijn dus niet ‘fout’. Het zijn spiegels die ons iets laten zien over onze binnenwereld.

Je zou kunnen zeggen dat overdracht en tegenoverdracht spiegels van de ziel zijn. Ze laten ons zien waar nog pijn, onvervuld verlangen of hechting ligt. In plaats van die spiegel weg te duwen, mogen we erin kijken, liefdevol, zonder oordeel.

Zo helpt elke ontmoeting ons om dieper thuis te komen in onszelf en vanuit dat thuis opnieuw verbinding te maken met de ander.

Tips hoe je ermee om kan gaan?

• Zelfbewustzijn ontwikkelen:
  Sta stil en vraag jezelf af: Wat gebeurt er nu in mij? Waar ken ik dit gevoel van?
• Ruimte maken voor gevoelens
  Je hoeft je emotie niet meteen te onderdrukken of te uiten. Alleen al erkennen: ik voel me geraakt opent al ruimte.
• Vertragen en onderzoeken:
  Herken: dit gaat misschien niet alleen over het nu. Vaak verwijst het naar een oude wond of verlangen. Regelmatig verwijs ik naar vertraging.
  Even een stap terugzetten uit de situatie en de rust nemen om er met liefdevolle ogen zonder oordeel naar te kijken.
• Terug naar verbinding:
  Wanneer je dit met zachtheid deelt, zonder schuld of oordeel, kan er een eerlijk gesprek ontstaan. Bijvoorbeeld:
  “Ik merk dat jouw reactie iets ouds in mij raakt, ik wil daar even bewust mee omgaan.”

Uitnodiging:

In mijn praktijk werk ik nagenoeg bijna altijd met deze dynamieken. Wanneer je leert onderscheiden wat van jouw is en wat van de ander, ontstaat er helderheid en rust. Dan kun je keuzes maken vanuit verbinding in plaats van vanuit oude pijn.

Wil je dit onderzoeken in een veilige setting? Je bent van harte welkom voor een sessie of een kennismaking.

In liefde gedeeld José

Afbeelding met dank aan Alexa via Pixabay

Dramadriehoek